Metafizik Düşüncenin İki Kurucu Düşünürü' Konevi ve İbnü'l Arabi, Tasavvuf Tarihinin En Ünlü Metinlerinden Biri Olan Fususu'l Hikem'de Buluşuyor.

İbnü'l-Arabi ve Sadreddin Konevi öncülüğünde 13. asırda teşekkül eden metafizik geleneğin hiç kuşkusuz en önemli eseri Fususu'l-Hikem'di. Fususu'l-Hikem'in temel meselesi Allah-insan-alem ilişkilerini ahlakın ideal örnekleri mesabesindeki peygamberler üzerinden tahlil etmek. Geleneğin temel düşüncelerini anlatan Fususu'l-Hikem, İslam coğrafyasının farklı mekan ve zamanlarında hakkında yazılmış şerhler, bu şerhler ekseninde gelişmiş ikincil literatür ve yol açtığı polemiklerle islam mirasıyla metafizik gelenek arasında birleştirici rol oynamış eserlerden.

Konevi'nin elinizdeki küçük hacimli eseri bu şerhlerin en etkilisi. Her şeyden önce Konevi bu veciz kitabıyla İslam düşüncesinde verimli bir geleneğin başlatıcısı oldu. Konevi'nin eserinin Fusus'a yazılan ilk şerh olup olmadığı tartışmalarını bir yana bırakırsak, el-Fükuk, Fusus çalışmalarının gidişatını belirlemede en müessir kitap olarak durmakta. Bunun en önemli sebebi hiç kuşkusuz Konevi'nin İslam düşünce geleneği içerisindeki tartışılmaz yeri. Konevi teknik anlamıyla bir sarih olarak görülemez. Bizzat kendisi de bunun farkındadır ve kendisini İbnü'l-Arabi'yle birlikte 'kurucu düşünür' kabul eder. Şeyh-i Ekber ve Şeyh-i Kebir unvanlarıyla her iki düşünür geniş bir coğrafyada metafizik düşüncenin seyrini değiştirdikleri gibi kendilerinden sonraki tasavvuf telakkisini de temelden yönlendirmişlerdi. İşte Fükuk bu metafizik geleneğin iki kurucu düşünüründen birisi olan Konevi'nin varlık anlayışını ve bu anlayış ekseninde metin yorumculuğunu gösteren mühim kitaplardan birisi olarak görülmeli.

Ekrem Demirli